Bir zalım şah varmış. Bu şahın zülmü ərşə dayanıbmış. Vəzirvəkili

də onun əlindən baş götürüb dağlara qaçıbmış.

Şahın xəzinəsində qızıl, gümüş, cavahirat ildən-ilə artdıqca ölkə

xarabazarlığa çevrilirmiş. Kotan tutmalı, əkin əkməli olan əllər qılınc,

nizə, qalxan tuturmuş.

Şah bir gün yenə də şeypurları səsləndirdi. Ən ucqar kəndlərə

də yasavulların göndərib yenicə ərsəyə gəlmiş cavanları səfərbərliyə

almağı tapşırdı. Ordugahlar quruldu, döyüşə hazırlıq işləri görülməyə

başladı. Qoca bir qarının da bircə nəvəsi var imiş. Yenicə

ərsəyə çatıbmış. Qarı nəvəsinə toy tədarükü görürdü ki, dünyadan

nəvə toyu görməmiş köçməsin. Onun nəvəsini də zorunan düşərgəyə

gətirib şahın döyüşçüləri arasına qatırlar. Atalar “dövlətdə

dəvə, övladda nəvə” deyiblər. Qarı çox çalışır ki, nəvəsini davaşavadan

qurtarsın, bir şey çıxmır. Odur ki, üz tutub şahın çadır qurub

oturduğu yerə gedir. Keşikçilər qarını şahın yanına buraxmaq istəmirlər.

Qarı yalvar-yaxar eləyir. Onun səsi şahın qulağına çatır.

Şah deyir:

– Qarını mənim yanıma gətirin.

Keşikçilər qarını şahın yanına gətirirlər. Şah bir ayağı burda,

biri gorda olan qarının istəyini bilib qəzəblənir:

– Bəxtin kəsib. Səfər üstəyəm, istəmirəm səfər üstündə əlimi

sənin qanına batırım. Mən adlı pəhləvanları, ordular basan, ölkələr

tutan sərkərdələri bir həmlədə qanına qəltan edirəm. Mənə dua et,

uğur dilə. Alqış elə ki, səfərdən əli dolu qayıdım. Səni bağışlayım.

Qarı deyir:

– Qibleyi-aləm, mən bağışlanmağımı istəmirəm. Mənə toy tədarükünə

hazırladığım nəvəm lazımdır. Onu zorla sən döyüşçülərin

sırasına qatdırmısan. Mən qarıya yazığın gəlsin. Ata, qardaş, oğul,

qız dağı görmüş sinəmə nəvə dağı çəkmə.

Şah güldü:

– Qarı, cın-cındırınlamı toy tədarükü görürsən? Sən mənə minnətdar

olmalısan ki, nəvəni döyüşə aparıram. Nəvən fərasətli olsa,

hünər göstərsə çapıb-talayıb sərvət yığar. Geri qayıdandan sonra o

sərvətlə özünə toy elər.

– Şah sağ olsun, nahaq qan bahasına əldə edilmiş var-dövlət nə

mənə, nə də mənim gəlinimə lazımdır. Belə sərvət heç kimə ağ

gün gətirməz. Gəl, qayıt bu yoldan. Axıtdığın qanlar, haqsız axan

göz yaşları selə dönüb bir gün səni yer üzündən silər.

Qarının sözlərini eşitcək şahın halı dəyişdi. Hirsindən əlləri titrədi,

gözləri hədəqədən çıxdı. Vəzir, vəkil, adlı-sanlı sərkərdələr

onun sözünün qabağında söz deməyə cürət etmirdilər. İndi dilənçi

bir qarı ona ağıl öyrədirdi, özü də harada. Sərkərdələrin, əyanların

yanında. Şah var gücüylə çığırdı:

– Cəllad, bu qarını bir qatırın quyruğuna bağla!

Qarı nə əzab-əziyyətdən, nə də ölümdən qorxdu. Səsini qaldırıb

dedi:

– Şah, ulu babaların da sənin kimi qəddarlıq elədiyindən yadellilər

yurduna hücum çəkəndə qoşunun sayı düşməndən çox olsa da

basıldı. Babanla atan vətəndən didərgin düşüb, qürbətdə öldü. Sən

də kimsəsiz bir gədə kimi dilənçi kökündə yaşayırdın. Yadellilərə

nifrət vətən övladlarına ulu babanın qəddarlığını unutdurdu, düşməni

qovmaq üçün elin hər yerində dəstələr düzəltdilər. Ağsaqqalların

məsləhətiylə atam gedib səni yad ölkədən gətirdi. Hamının

qarşısında and içdin ki, ağsaqqallarının məsləhətiylə oturubduracaqsan.

El ayağa qalxdı, yadelliləri qovdu. Amma sən verdiyin

vədləri unutdun. Şahlıq taxtında yerini bərkidəndən sonra döyüşlərə

hazırlaşdın. Xalqın başını aldatdın ki, öldürülmüş qardaşlarımızın,

əsir aparılmış ana-bacılarımızın qisasını almağa gedirsən.

Döyüşlərdə ölən igidlərin qanı bahasına sən xəzinələr, torpaqlar

ələ keçirdin, qan içməkdən, ölkələr talamaqdan doymadın.

Qarı qəddarlaşmış şahı heç cür qarşıdakı döyüşdən çəkindirə

bilmədi. Üz tutdu dağlara. Ulu Tanrıya yalvardı ki, şahın bu səfərinə

imkan verməsin. Onun ləl-cavahiratını, qızıl-gümüş xəzinəsini

daşa-torpağa çevirsin.

Göy guruldadı, şimşək çaxdı, aləm bir-birinə qarışdı. Şah qoşuna

bu uğursuz yerdən uzaqlaşmağı əmr elədi. Xəzinəni yükləmək istəyəndə

gördülər cavahirat, qızıl hamısı daşlara dönüb.

Həmin gündən bu yerlərə “Xəzinə qaya” deyilməyə başladı.